موقعیت و ویژگی های شهرستان جهرم


شهرستان جهرم در جنوب استان فارس واقع شده که از شمال به شیراز و فسا، از شرق به شهرستان های داراب و فسا، از جنوب به شهرستان های لار و فیروزآباد و از مغرب هم به شهرستان فیروزآباد محدود است. شهرستان جهرم، شامل چهار بخش مرکزی خفر، سیمکان و کردیان است.

نقاط شهری این شهرستان، شامل چهار شهر جهرم، قطب آباد، خاوران و شهر خفر می باشد. شهر جهرم مرکز بخش مرکزی و شهر خفر و خاوران در بخش خفر و شهر قطب آباد در بخش کردیان و سیمکان فاقد نقاط شهری است.

بر اساس سرشماری سال 1375، شهرستان جهرم 197128 جمعیت دارد که 52.9 درصد در نقاط شهری و 45.5 درصد در نقاط روستایی و 1.6 درصد جمعیت کوچ نشین هستند که این جمعیت در چهار بخش، چهار شهر، 12 دهستان و 207 روستا و آبادی پراکنده هستند.

قابل ذکر است بر اساس فرمول های پیش بینی جمعیت، در سال 1383 جمعیت شهرستان جهرم 241313 نفر که 121938 نفر در شهر و 119375 نفر در روستا هستند.

آب و هوای جهرم، گرم و خشک و حد متوسط میزان بارندگی، حدود 260 میلی متر در سال می باشد. و دمای متوسط این شهر حدود 20 درجه ی سانتی گراد است. اما در تابستان گاهی به 45 درجه، بالای صفر و در زمستان به 5 درجه، زیر صفر خواهد رسید. ارتفاع متوسط مرکز این شهرستان، حدود 1050 متر از سطح دریاست.

شهرستلن جهرم با وسعت 5436 کیلومتر مربع 4.31 درصد کل مساحت استلن فارس را به خود اختصاص داده و از نظر وسعت یازدهمین شهرستان استان فارس است.


پیشینه و سابقه ی تاریخی جهرم


در مورد سازنده و تاریخ ساخت و... جهرم گفتارهای متعدّدی وجود دارد ولی در زیر نظر دکتر صداقت کیش آورده می شود.

ایشان در مجموعه ی "جهرم در پویه ی تاریخ" معتقد است که بانی و سازنده ی شهر جهرم بهمن بن اسفندیار که همان اردشیر دراز دست یا اردشیر اول پسر خشایار شاه پنجمین پادشاه هخامنشی است که در فاصله ی سال های 465/464- 425/424 قبل از میلاد ساخته شده است. شاعر توانای پارسی گو فردوسی، در شاهنامه که در قرون اولیه یاسلامی به نظم آورده، در موارد متعدّدی به خصوص در داستان های مربوط به اردشیر بابکان، از جهرم نام برده است.

در مورد وجه تسمیه ی جهرم نیز دیدگاه های مختلفی وجود دارد. از جکمله این که جهرم از لغت گهرام یا گهرم گرفته شده که به معنای جایگاه و مکان گرم است.

دین و نژاد و گویش مردم جهرم

مردم جهرم در سال بیست هجری اسلام آوردند و هم اکنون 9/99 درصد از مردم جهرم شیعه ی دوازده امامی هستند و بقیه که شیعه مذهب نمی باشند، مهاجرین غیر جهرمی هستند.

جهرمی ها از نژاد آریایی هستند. البته دسته ای از نژاد هند و اروپایی به نام آریایی ها به ایران وارد شده و دسته ای از آن ها به نام پارس ها در مناطق جنوبی ایران ساکن گردیدند و نام خود را به جنوب ایران و خلیج فارس دادند. بنابراین، مردم جهرم از نژاد پارس می باشند. گویش مردم از ابتدا پارسی باستانی بوده، بعد به پارسی میانه یا پهلوی تبدیل و با گذشت زمان و تأثیرپذیری، در سده ی سوم هجری به فارسی دری تبدیل و به تدریج با واژه های عربی آمیخته شده و با از دست دادن خلوص خود، به زبان کنونی مبدل گردیده است.

وضعیت اقتصادی جهرم

شرایط جوی و اقلیمی جهرم ایجاب می کند که جهرم یک منطقه ی کشاورزی باشد و به همین جهت از زمان های دور تاکنون شهرستان جهرم، به عنوان سرزمین کشاورزی مطرح است و باغداری و زراعت، دو بخش عمده ی کشاورزی جهرم را تشکیل می دهد که باغداری به طور عمده به وسیله ی شهر نشینان و زراعت توسط روستاییان صورت می پذیرد.

عمده ی درختان باغ های شهرستان جهرم انواع و اقسام درختان خرما و اقسام مرکبات است که معروف ترین خرمای آن، خرمای شاهانی و مرکباتش لیموشیرین، پرتقال، نارنگی و... است.

علاوه بر این، محصولات جنبی نظیر: عرقیات طارونه و بهار نارنج جهرم نیز مشهور است. قابل توجه است که خرما و مرکبات جهرم، یکی از مرغوب ترین محصولات کشاورزی ایران بوده که زبانزد خاص و عام است، و جهرم یکی از مناطق مهم تولید خرما و مرکبات کشور است.

با توجه به مطالب فوق، عمده ترین منبع درآمد اقتصادی جهرم، امور کشاورزی است؛ البته فعالیت های صنعتی و خدماتی نیز در اقتصاد جهرم، جایگاه خاص خود را دارئ.

محلات جهرم

جهرم دارای 12 محله ی قدیمی و چندین محله ی جدید می باشد.

محلات قدیمی بدین شرحند:

گازران(کوی آیت الله حق شناس)، حسن آباد، دشتاب اسفریز، سنان، صحرا، کلوان، جبذر(مزارعی)، علی پهلوان، مصلی، کوشکک و ده نو.که در حال حاضر کمتر از ده نو نام برده می شود، زیرا با محله ی کوشکک ادغام شده و کوی مسجد نو که با گازران، یک محله خوانده می سود، همچنین مزاری که با جبذر بر روی هم یک محله گفته می شود و به این منطقه، جلسیون هم می گفتند و محلات جبذر و مصلی، علی پهلوان و کوشکک بر روی هم به نام " نوشتان" می خواندند.

محلات بافت جدید شهر نیز عبارتند از: مهدیه، شهرک انقلاب و ایثارگران، خارقان(شهرک فاطمیه)، فرهنگ شهر، ولیعصر، هواشناسی، چهارطاقی(کوی شهید سحرخیز)، شهرک شهید دستغیب.

وضعیت فرهنگی جهرم

وضعیت تحصیل و مراکز آموزشی

علم و دانش از قدیم، در جهرم دارای اهمیت ویژه بوده و در این خطه، دانشمندان و عالمانی پا به عرصه ی وجود گذاشته اند که نمایانگر فرهنگ و علم دوستی در این شهر است. از جمعیت لازم التعلیم این شهرستان، 6/80 درصد باسواد و 4/19 درصد بی سوادند که درصد باسوادان در نقاط شهری به 2/86 می رسد.

در قدیم، مکتب خانه ها، وظیفه ی تعلیم و تربیت نوجوانان را به عهده داشتند؛ در جدول ذیل، مکتب خانه های جهرم، از سال 1280 به بعد که دارای مجوز وزارت فرهنگ بوده اند، آمده است.